5 چهره از معروفترین جاهل‌ها‌ در سینما و تلویزیون

تصویر جاهل‌ها‌ی تهــــرانی یکــــی از قدیمی‌ترین تصویرهای تاریخ سینما و تلویزیون‌مان است و شخصیت اصلی همه فیلم‌ها‌یی که در حال و هوای تهران قدیم می‌گذرند. تصویرهای زیر چند نمونه تصویرهای متفاوت شخصیت جاهل است که خوب یادمان مانده. البته فریبرز عرب نیا در «سلطان». سروش صحت در «سربلند»، فتحعلی اویسی در «مادر زن سلام» و ... و همه جاهل‌ها‌ی جوان «اخراجی‌ها»، «مدار صفر درجه» و «کیف انگلیسی» هم جاهل بدی نبودند.

جاهل اصیل
محمد علی کشاورز( هزار دستان / مادر) 
حاتمی‌ استاد تصویر کردن تهران قدیم بود. مهم ترین و کامل‌ترین جاهلی که تا به حال در تلویزیون دیده‌ایم، شعبون استخونی «هزار دستان» است؛ با همه ویژگی‌ها‌یی که یک جاهل قدیم می‌تواند داشته باشد؛ یک آدم پر زور که هر کاری از دستش برمی‌آید و خیلی از اتفاق‌ها‌ی شهر روی انگشت خودش و نوچه‌ها‌یش می‌چرخد. دیالوگ‌ها‌ی عجیب کشاورز را یادتان هست؟ آن حرکت کمربند درست کردن کشاورز چطور؟ آن درختی که توی کبابی از ریشه درآمد؟ ... کشاورز بار دیگر هم برای حاتمی‌ نقش یک جاهل کلاسیک را بازی کرد؛ نقش محمد ابراهیم فیلم «مارد» تفاوت چندانی با شعبون استخونی نداشت، جز اینکه دیالوگ بیشتر و طولانی‌تری داشت. چیزهایی مثل این؛ «خورشید دم غروب، آفتاب صلات ظهر نمی‌شه، مهتابیش اضطراریه، بذارین حال کنه این دم آخر. حال و وضع ترنجبین بانو، عینهو وقت اضافی بازی فیناله ...»

جاهل جوانمرد
حسین یاری (شب دهم)
بعد از حاتمی، حسن فتحی تنها کارگردانی است که شیوه زندگی و مرام و مسلک و ادبیات تهرانی‌ها‌ی قدیم را با جزئیات و ریزه کاری‌ها‌ در تلویزیون زنده کرد. «شب دهم» _ یکی از پر طرفدارترین سریال‌ها‌ی تلویزیون _ بیشتر شهرتش را از دعوای بین جاهل‌ها‌یش آورد. یاور و حیدر 2 قطب سریال بودند و نمونه 2 نوع جاهل. حیدر (حسین یاری) نمونه جاهل‌ها‌ی مثبت بود و یاور (پرویز فلاحی پور) نمونه جاهل‌ها‌ی منفی که البته از مرام گذاشتن و معرفت خرج کردن برای رفیق کم نمی‌گذاشت. هر کدامشان هم برای خودشان نوچه‌ها‌یی داشتند. گریم و نوع لباس پوشیدن تمام جاهل‌ها‌ی شب دهم هم شمایل یک جاهل واقعی بود.

جاهل خسته
داریوش ارجمند (آدم برفی / اعتراض)
داریوش ارجمند هم 2 بار نقش جاهل را بازی کرده، دفعه اول برای داوود میرباقری نقش یک جاهل حقه باز را بازی کرد که آخر سر از کارش پشیمان و خسته می‌شود و هوای زادگاه به سرش می‌زند؛ نقش «اسی خان» با یک کتی راه رفتن و دیالوگ‌ها‌ی نابش یکی از بهترین جاهل‌ها‌ی سینما بود. بعدها هم در «اعتراض» نقش یکی دیگر از جاهل‌ها‌ی به یاد ماندنی را بازی کرد، یک جاهل با معرفت که سرش به سنگ خورده و از زندان آزاد شده و حالا دنبال آرام زندگی کردن است اما نمی‌تواند با آداب و رسوم زندگی شلوغ شهری کنار بیاید.

جاهل بی منطق
محمدرضا فروتن ( 2 زن/ فریاد)
محمد رضا فروتن جزء جوان ترین تصویرهایی است که از جاهل‌ها‌ دیده ایم، جاهلی که البته نه در ظاهرش بلکه در مرام و مسلکش یک جاهل تمام عیار است. در «فریاد» (مسعود کیمیایی) یک راننده خوش مرام است که با سبیل و یکی دو تا انگشتر می‌خواهد شبیه مردهایی بشود که مرامشان را دارد؛ مرامی‌ که باعث می‌شود به آن زن توی راه مانده پناه بدهد و بعد هم به سبک تصویر جاهل‌ها‌ی قدیمی‌ دل ببازد و پای دل باختنش بماند. البته فروتن 2 زن (تهمینه میلانی) از فروتن فریاد جاهل‌تراست. هم یک کاپشن بادی سبز دارد _ به سبک همه جاهل‌ها‌ی جوان _ و هم یک تیزی که بتواند دختر مورد علاقه اش را که دارد از دستش می‌رود با آن تهدید کند. به سبک جاهل‌ها‌ی کله خراب هم حرف توی سرش نمی‌رود.

جاهل حقه باز
امیر جعفری (میوه ممنوعه / پستچی 3 بار ...)
امیر جعفری قدرت بازیگری اش را در نقش یک جاهل تازه نشانمان داده. او رمضان 2 سال پیش در نقش یک جاهل مسلک سرمایه دار توانست قدرت دیالوگ نویسی علیرضا نادری (دیالوگ نویس همین «اشک‌ها‌ و لبخندها») را نشانمان دهد و در جشنواره قبلی هم _ در آخرین حسن فتحی، یعنی «پستچی 3 بار در نمی‌زند» _ در نقش یک جاهل فراری، قدرت دیالوگ نویسی فتحی را ثابت کرد. امیر جعفری که قبلا ً سابقه بازی در نقش آدم‌ها‌ی حقه باز و رند را داشت، با اضافه شدن تسبیح و دستمال توانست یک جاهل رند را به ما نشان بدهد. البته از قدرت دیالوگ گویی جعفری هم نباید گذشت؛ مثل: «حاجی! چقدر گفتم زیاد لی لی به لالای زن نباید گذاشت. زن و دختر تا بابا آب داد و حسنک کجایی خوند بسشه؛ دیگه دارا انار دارد زیادیه. سرخی انار حواسشو پرت می‌کنه»!